تفاوت ورق سیاه ST۳۷ و ST۵۲

به گزارش بازار، ورق های فولادی با استفاده از دو فرآیند مهم نورد گرم و سرد تولید می شوند و کاربردهای زیادی را در صنایع مختلف به خود اختصاص می دهند. اسلب فولادی طی فرآیند نورد گرم کاهش ضخامت پیدا کرده و در دمای بالا به ورق سیاه تبدیل می شود. این محصول دارای آلیاژهای مختلفی می باشد که از ایجاد تغییرات در عناصر آن به وجود می آیند.

دو نوع از مهم ترین گرید های (کیفیت) ورق سیاه ST۳۷ و ST۵۲ می باشند. ممکن است از نظر این که این دو گرید هر دو زیر مجموعه محصولات گرم به شمار می آیند، شباهت های زیادی با یک دیگر داشته باشند، اما از جهات مختلفی نیز با یک دیگر تفاوت دارند. در دنیای فولاد برای معرفی انواع محصولات و قطعات از علامت ها، حروف و عدد های کنترل شده ای استفاده می کنند. به طور مثال کشور آلمان تمام قطعات فولادی را طبق استاندارد DIN ۱۷۰۰۶ معرفی می کند. علامت ها و اعداد اختصاری به کار رفته برای هر محصول شامل سه بخش کلی عناصر تشکیل دهنده، روش تولید و عملیات انجام شده بر روی آن ها می باشد.

از تفاوت های این دو محصول می توان به شکل پذیری فولاد ST۵۲ اشاره کرد که در مقایسه با گرید ST۳۷ کمتر می باشد و از سوی دیگر استحکام کششی بیشتری را به خود اختصاص می دهد. جالب است بدانید هر چه میزان عنصر کربن در یک آلیاژ بیشتر باشد، سختی آن افزایش می یابد.

وزن هر دو آلیاژ یکسان می باشد، اما میزان مقاومت محصولات ST۵۲ به دلیل تفاوت در استفاده از عناصر آلیاژی در آن بیشتر است. با این وجود اگر کیفیت محصول تولیدی زیاد باشد، وزن محصولات ST۵۲ بیشتر می باشد و همین موضوع سبب استفاده بیشتر از آن در موارد ساخت و ساز می شود. درصد کربن کمتر در ورق ST۳۷ سبب ایجاد خاصیت جوش پذیری تقریباً بالایی در آن و در مقایسه با ورق گرم ST۵۲ خواهد شد. خاصیت جوش پذیری ورق های مورد استفاده در ساخت و ساز، با درصد کربن موجود در آن ها رابطه معکوس دارد.

بنابراین می توان گفت محصولات ST۳۷ و ST۵۲ بیشترین تفاوت را در میزان استحکام کششی و تسلیم دارند که در نهایت منجر به ایجاد تمایز در کاربرد ها، ویژگی ها، میزان سختی، انعطاف پذیری و جوش پذیری آن ها خواهد شد. جدا از این تفاوت ها هر دو در دسته فولادهای کم کربن قرار گرفته، به وسیله روش نورد گرم تولید شده و مقاومت بالایی دارند. همچنین بازه دمایی برای ذوب این دو محصول نیز یکسان بوده و هر دو در بازه دمایی ۱۴۲۰ تا ۱۴۶۰ درجه سانتی گراد ذوب می شوند.

عوامل مؤثر بر قیمت ورق سیاه

به طور کلی محصولات نورد گرم به دلیل داشتن فرآیند ساده تر از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر می باشند. با این وجود آن ها نیز مانند تمامی فلزات فولادی و آهنی تحت تأثیر یک سری از عوامل قرار می گیرند که سبب ایجاد نوساناتی در نرخ روز می شود. به طور مثال یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار بر قیمت ورق سیاه(https://www.ahaninfo.ir/products/%D۹%۸۸%D۸%B۱%D۹%۸۲-%DA%A۹%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۹%۸۱-%DA%AF%D۸%B۱%D۹%۸۵)، نرخ شمش فولادی است؛ زیرا سنگ آهن استخراج شده از معدن به وسیله فرآیند های مختلف به شمش و سپس به اسلب، بیلت و بلوم تبدیل می شود. در نهایت با قرار گرفتن اسلب فولادی تحت فرآیند نورد گرم، ورق سیاه تولید می شود که دارای خواص و ویژگی های منحصر به فردی می باشد.

از دیگر عوامل مؤثر بر نرخ محصولات گرم می توان به کارخانه سازنده اشاره کرد. هر تولید کننده برای ساخت ورق های فولادی از یک استاندارد و روش استفاده می کند؛ البته لازم به ذکر است برای تولید آلیاژهای خاص آن ها موظف هستند از استانداردهای بین المللی و تحت نظر استفاده کنند تا محصول نهایی به سطح مورد نظر برسد. با این وجود بهتر است بدانید کیفیت و مدل دستگاه های مجموعه های تولید کننده محصولات فولادی در این موضوع بی تأثیر نیست.

نوسانات ارزی، میزان عرضه و تقاضا، وضعیت بورس، کیفیت مواد اولیه، مشکلات اقتصادی، سیاست های خارجی و نرخ های جهانی نیز بر هزینه تولید شیت های گرم یا سیاه مؤثر می باشند. هر چه میزان تقاضا برای یک محصول فولادی بیشتر باشد، نرخ آن بالاتر می رود، اما اگر میزان تقاضا کاهش یابد، محصول نیز با قیمت کمتری عرضه می گردد.

تفاوت ورق سیاه فولاد مبارکه و گیلان

همان طور که اشاره کردیم یکی از عوامل مؤثر بر نرخ ورق سیاه کارخانه تولید کننده آن است؛ زیرا هر مجموعه بر اساس دستگاه ها، استانداردها و روش تولیدی که دارد، کیفیت محصول نهایی آن متفاوت است. از جمله کارخانه های تولید کننده شیت های گرم در کشور می توان به کارخانه فولاد مبارکه اصفهان، مجموعه فولاد اصفهان، شرکت نورد و لوله اهواز، مجتمع فولاد گیلان، کارخانه اکسین اهواز، فولاد کاویان و شرکت فولادی خرم آباد اشاره کرد.

مجموعه فولاد مبارکه شیت های گرم را از ضخامت ۲ تا ۱۶ میلی متر تولید کرده و با گریدهای انتخابی و مناسب برای کاربردهای مورد نظر مشتریان عرضه می کند. در فرآیند نورد گرم این مجموعه ابتدا اسلب تولید شده به وسیله سنگ آهن تحت دما و فشار زیاد و حدود ۹۳۰ درجه سانتی گراد قرار گرفته تا ضخامت آن به سطح مورد نظر برسد. در نهایت خنک شده و اگر نیاز به استفاده از آن در مواردی باشد که ظاهر عملیات اهمیت دارد، اسیدشویی می شود.

منظور از تفاوت در کیفیت محصولات کارخانجات این است که به طور مثال در کارخانه فولاد مبارکه اصفهان، فرآیند تولید ورق سیاه تماماً در همین مجموعه صورت می گیرد؛ زیرا شرایط تولید اسلب فولادی را داشته و نیازی به خریداری کردن آن از سایر تولید کنندگان این محصول ندارد. کارخانه اکسین اهواز نیز این ویژگی را دارد، اما تولید فویل های گرم در مجموعه گیلان به وسیله اسلب یا تختال خریداری شده از کارخانه های تولید کننده این فلز صورت می گیرد. از جمله برندهای سازنده تختال می توان به فولاد خوزستان و هرمزگان اشاره داشت که کیفیت بالایی را برای این محصولات در نظر می گیرند.

از لحاظ کیفیت نیز مجموعه فولاد مبارکه محصولات با کیفیت تری را تولید می کند؛ از این رو قیمت روز ورق فولاد مبارکه از مجموعه فولاد گیلان بیشتر است. از سایر تفاوت های محصولات این دو مجموعه می توان به شکل ظاهری محصولات تولیدی این دو کارخانه اشاره کرد به طوری که فویل های تولیدی کارخانه فولاد مبارکه اصفهان بسیار شکیل و زیبا می باشد اما فویل های گرم تولید شده توسط کارخانه فولادی گیلان به صورت تلسکوبی تبدیل و استفاده می شود.

یکی دیگر از تفاوت های مهم ورق سیاه فولاد مبارکه و ورق گیلان در ابعاد این دو ورق می باشد به طوری که فلورانس ورق های فولاد مبارکه به صورت دقیق ۲ میل می باشد اما فلورانس ورق های فولاد گیلان تا ۲/۲ و ۲/۳ می رسد که این تفاوت باعث تاثیر جدی بر قیمت های این ورق می شود و به طور کلی نرخ شیت های ورق سیاه فولاد مبارکه از قیمت روزانه ورق گیلان بیشتر است به خاطر کیفیت بالاتری که به صورت کلی نسبت یه تولیدات سایر کارخانه ها دارد ، علاوه بر این تفاوت یکی دیگر از مورادی که باعث مقایسه بین این دو ورق شده تناژ تولید محصولات این دو کارخانه نسبت به هم می باشد به طوری که تناژ تولید ورق های فولاد مبارکه تا ۱۹ تن می رسد ولی تناژ ورق سیاه گیلان تا ۱۲ تن می رسد که نشان دهنده کیفیت بالای ورق های سیاه فولاد مبارکه می باشد.

در مواردی نیاز به مقاومت بیشتری برای استفاده در صنایع سنگین می باشد که در این صورت سایر محصولات فولادی با ضخامت پایین مد نظر نیست و نیاز به مواردی با ضخامت و به طبع مقاومت بالاتر می باشد. از کاربردهای شیت های گرم ST۳۷ و ST۵۲ گیلان و فولاد مبارکه می توان به استفاده در مخازن تحت فشار، تولید ریل ‌ها، ساخت تسمه و چهار پهلو تولید جرثقیل، پل ‌سازی و … اشاره کرد. تفاوت ورق فولاد مبارکه و گیلان از مواردی است که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ زیرا متقاضیان در مورد تفاوت قیمت محصولات این دو مجموعه با یک دیگر سوالاتی داشتند.

گرید های ورق سیاه

این محصولات که از جمله اولین محصولات تولید شده در کارخانجات تولیدی مختلف هستند، دامنه بسیار وسیعی در نوع فولاد، ضخامت و ابعاد آن دارند. رایج ترین و پرتقاضاترین ورق های گرم تولید شده در کشور با نام های ST۳۷ و ST۵۲ شناخته می شوند که کیفیت آن ها را تعیین می کند و طبق استاندارد DIN ۱۷۱۰۰ پیش می رود. البته لازم به ذکر است که این استاندارد از سال ۱۹۸۰ به این سمت اعتباری نداشته و به جای آن از استاندارد BS EN ۱۰۰۲۵ استفاده می شود.

به طور کلی آلیاژهای ورق سیاه با حروف و اعداد استانداردی بر اساس استحکام و درجه مرغوبیت هر کشور شناخته می شوند. حروف استاندارد برای معرفی فولادهای ساختمانی ST است. عددی که پس از این حروف قرار می گیرد نشان دهنده خواص محصول یعنی استحکام کششی می باشد. به صورتی که عدد نوشته شده را باید در عدد ۸۱/۹ ضرب کرده تا مقدار استحکام کششی به دست آید. درجه بندی گرید ها با اعداد ۱ تا ۳ نمایش داده می شود و به صورت زیر است:

درجه ۱: جهت کارهای معمولی که به صورت کلی بعد از حروف نوشته نمی شود.

درجه ۲: جهت استفاده در صنایع مهم

درجه ۳: فولادی که به تدریج ریخته گری شده و دارای درجه خلوص بالا و خواص جوشکاری مناسب می باشد.

ویژگی های فولاد ST۳۷

از جمله مشخصات این ورق ساختمانی می توان به قابلیت جوش پذیری و انعطاف پذیری بالا، استحکام کششی مطلوب، قیمت مناسب و نیز وزن پایین اشاره کرد. بیشترین کاربرد ورق ST۳۷ به دلیل وجود ویژگی های ذکر شده در صنعت ساختمان سازی و تولید پروفیل های ساختمانی می باشد. این فولاد با ضخامت های ۲ تا ۱۶ میلی متر و با عرض های ۱۰۰ و ۱۲۵ سانتی متری عرضه می شود.

ویژگی های فولاد ST۵۲

این گرید از محصولات گرم از جمله فولادهای پر مقاومت و کم آلیاژ در بین سایر کیفیت ها به شمار می آید. از جمله عناصر به کار رفته در این محصول می توان به مس، نیکل و منگنز اشاره کرد. سهولت در جوشکاری سبب استفاده از این محصول در صنایع مختلف شده است. سایر ویژگی های ورق ST۵۲ شامل به استحکام بالا در مقابل پیچش و خمش، داشتن خاصیت ارتجاعی، تحمل وزن بالا، داشتن قابلیت جوش پذیری و… اشاره کرد.

کاربردهای ورق ST۳۷

همان طور که پیش تر اشاره کردیم ورق ST۳۷ یک ورق ساختمانی شناخته می شود و به علت دارا بودن درصد کم کربن، از جوش پذیری و انعطاف پذیری بالا برخوردار است. دیگر کاربرد های مهم آن عبارت اند از :

• شاسی، بدنه و رینگ‌ خودرو
• دستگاه ‌ها و خط تولیدهای صنعتی
• تجهیزات کشاورزی
• مخازن نفت و گاز و صنایع پتروشیمی

کاربردهای ورقST۵۲

ورق ST۵۲ با عنوان ورق صنعتی معرفی می شود و به علت بهره مندی از استحکام بالا در انواع کاربرد های صنعتی و مانند ورق روغنی خصوصاً در صنعت خودرو سازی استفاده می شود. در ادامه سایر کاربرد های آن را بیان کردیم:

• تولید ریل ‌ها
• ساخت تسمه و چهار پهلو
• تولید جرثقیل
• پل ‌سازی
• سد سازی
• راه ‌سازی

ابعاد ورق سیاه

ورق های سیاه معمولا در ابعاد زیر و به دو صورت رول و شیت در بازار عرضه می شوند:

• شیت ۱ * ۲ متر
• شیت ۱.۲۵ * ۱.۵ متر
• شیت ۱.۵ * ۳ متر
• شیت ۶ * ۱ متر
• شیت ۱.۲۵ * ۶ متر
• رول در عرض ۱۰۰ سانتی متر
• رول در عرض ۱۲۵سانتی متر
• رول در عرض ۱۵۰ سانتی متر

انواع ورق سیاه

محصولات گرم بر اساس نحوه بسته بندی، عرضه، آلیاژها و اندازه به انواع مختلفی تقسیم می شوند و شامل موارد زیر می باشند:

ورق های سیاه رول شده به صورت کویل یا کلاف

محصولات رول شده با عرض های ۱۰۰۰، ۱۲۵۰، ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ میلی متر و با ضخامت ۵/۱ تا ۱۵ میلی متر عرضه می شوند. طول کلاف های گرم نیز نامحدود بر اساس سفارش خریدار می باشد.

ورق سیاه فابریک یا شیت

ورق سیاه فابریک یا شیت در ضخامت های ۱۵ میلی متر به بالا تولید می شود که هر سایزی قابل خرید است، اما ابعاد ۱۰۰۰*۲۰۰۰ و ۱۲۵۰*۲۵۰۰ و ۱۰۰۰*۶۰۰۰ و ۱۵۰۰*۶۰۰۰ و ۲۰۰۰*۶۰۰۰ و ۲۰۰۰*۱۲۰۰۰ بیش ترین کاربرد را نسبت به سایر ابعاد دارند.

مراحل تولید ورق سیاه

جالب است بدانید ابتدایی ترین عملیات برای تولید محصولات فولادی فرآیند نورد گرم می باشد که مراحل و شرایط خاصی دارد. این عملیات در همه کارخانه ها انجام نمی شود و تنها مهم ترین تولید کنندگان آن را انجام می دهند. جهت تولید محصولات گرم ۶ مرحله ذوب، ریخته گری، پوسته زدایی، نورد و آنیل، خنک کاری و بسته بندی استفاده می شود. در ادامه به توضیح هر یک از این مراحل خواهیم پرداخت:

ذوب:

به طور کلی پیش از این که بتوان فولاد را به صورت صفحه های نازک در آورد، باید آن را پردازش کرد. ابتدا فولاد ذوب شده به شکل یک شمش یکنواخت در آمده تا در دستگاه نورد گرم قرار گرفته و به صورت ورق مسطح درآید. این مرحله به وسیله کوره پیش گرم انجام می شود.

ریخته ‌گری:

زمانی که فولاد ذوب شد، داخل بوته و سپس قالب مستطیل شکل قرار می گیرد. این فرآیند در زمانی که فولاد در حالت مایع است، انجام می شود تا فولاد مایع در خارج از قالب شروع به سخت شدن نکند. به این ترتیب فولاد پس از خنک شدن به شکل قالب در آمده و به صورت شمش مستطیلی شکل در می آید.

پوسته ‌زدایی:

آماده سازی سطح محصول شامل نبود آلودگی در سطح مقاطع فولادی است. شمش باید تمیز و عاری از آلودگی باشد؛ بنابراین پس از سرد شدن آن را در واحد پوسته زدایی به وسیله یک مخلوط شیمیایی تمیز می کنند.

نورد و آنیل:

در این مرحله که مهم ترین قسمت فرآیند نورد گرم است، دو غلتک بزرگ بر روی شمش فولادی قرار می گیرند و به صورت رفت و برگشتی سبب کاهش ضخامت آن می شوند. این روند تا جایی ادامه دارد که شمش مورد نظر به ضخامت مورد نظر برسد. شمش ها در این مرحله با رفت و برگشت غلتک ها سخت تر می شوند و در برخی مواقع نیاز به بازپخت کردن فولاد می باشد که در این صورت نیاز به تکرار مرحله پوسته زدایی می باشد. دما در این مرحله تا گرم شدن و نه ذوب شدن بالا می رود.

خنک کاری:

خنک شدن محصول نیز به وسیله روش های مشخص و زمان معینی انجام می گیرد. دو مرحله آخر سبب تغییر در ویژگی های ورق سیاه نهایی می شوند. سپس در مرحله بسته بندی، شیت های سیاه را به صورت کلاف بسته بندی می کنند تا حمل و نقل راحت تری داشته باشند.

جمع بندی

در این مطلب تفاوت های محصولات ورق سیاه یعنی گرید ST۳۷ و ST۵۲ مورد بررسی قرار گرفت تا متقاضیان بدانند هر دو برای چه کاربردی مناسب هستند و ویژگی های آن ها چه تأثیری بر استفاده دارد. به طور کلی در بازار آهن آلات ممکن است از هر دو این آلیاژ ها در موارد یکسان استفاده شود، اما ترجیح بر این است برای کاربرد های سخت تر و نیاز به دقت بیشتر از آلیاژ ST۵۲ استفاده شود.