تعریف علم حقوق و معرفی رشته حقوق
تعریف علم حقوق و معرفی رشته حقوق
آبرند: مجله اینترنتی تخصصبی صنایع و کسب و کار ایران: رشته حقوق محبوبترین رشته علوم انسانی بوده که هر ساله داوطلبان زیادی در آزمونهای حقوقی این شاخه به امید تبدیل شدن به حقوقدان شرکت میکنند. گستره کاربرد حقوق در زندگی روزمره جوامع اهمیت بالایی دارد و به همین دلیل نیز تقاضا برای ورود به این رشته تحصیلی بالاست و طبیعتا این تقاضای زیاد، مشکلاتی از قبیل محدودیت در پذیرش و … را برای داوطلبان به همراه خواهد داشت.
در ادامه به تعریف علم حقوق و معرفی رشته حقوق میپردازیم.
حقوق چیست؟
برای معرفی رشته حقوق، ابتدا لازم است تا بدانیم حقوق چیست؟ حقوق قواعد و قوانینی است که دولت به منظور تعیین و تنظیم رفتارها و برقراری نظم اجتماعی ایجاد و اعمال مینماید. حقوق از روشهای مختلفی از قبیل وضع یا نسخ قانون توسط قوه مقننه، صدور آیین نامه و بخش نامههای دولتی در قوه مجریه و تصمیمات قضایی الزام آور در قوه قضاییه ایجاد میشود
تقسیم بندی علم حقوق
به طور کلی حقوق از نظر روابط به دو بخش حقوق عمومی و خصوصی تقسیم میشود. در حقوق خصوصی به روابط افراد با یکدیگر و در حقوق عمومی به روابط دولت با افراد جامعه پرداخته میشود. اصلی ترین شاخه حقوق خصوصی،حقوق مدنی است که به بررسی و تنظیم روابط فیمابین افراد جامعه فارغ از عنوان و موقعیت اجتماعی آنها مربوط میشود. حقوق تجارت، حقوق مالکیت فکری و حقوق خانواده از دیگر شاخههای پر اهمیت حقوق خصوصی هستند. البته در تقسیم بندیهای جدید، شاخههای دیگری از جمله حقوق بیمار، حقوق معادن و حقوق فلزات و … ایجاد شده اند.
تقسیم بندی دیگری که در علم حقوق وجود دارد، تقسیم بندی حقوق از نظر قلمرو اجرایی است که آن را به دو بخش حقوق داخلی و بین الملل تقسیم میکند. حقوق داخلی مربوط به روابطی است که در آن هیچ عامل خارجی نقشی ندارد مثلا چنانچه معامله ای در ایران بین دو ایرانی بر سر دارایی در ایران انجام شود، بر معامله آنان حقوق داخلی ایران حاکم است. حقوق بینالملل نیز مجموعه قواعد و اصولی است که دولتها در روابط با یکدیگر مورد استفاده قرار میدهند.
بازار کار و درامد رشته حقوق
مثل اکثر مشاغل دیگر ،امروزه پیدا کردن شغل برای فارغ التحصیلان رشته حقوق نیز بسیار به میزان تحصیلات، توانایی و تخصص شخص بستگی دارد.
در مورد درامد رشته حقوق نمیتوان با قطعیت گفت که یک حقوقدان به چه میزان درامدی دست خواهد یافت.
درامد یک حقوقدان بستگی به میزان توانایی و تحصیلات و حوزه کاری دارد. بعنوان مثال در حوزه وکالت، درامد یک وکیل، به میزان شهرت، شهر وکالت، سوابق و تخصص او بستگی دارد. معمولا در حوزههای وکالت ملکی و وکالت طلاق درامد بالایی عاید وکلا میشود.
حوزههای کاری وکالت، قضاوت، داور حل اختلاف، کارشناس حقوقی قضایی، قاضی مراجع اداری،دستیار حقوقی، منشی دادگاه و کارشناس رسمیدادگستری مشاغل این رشته تحصیلی میباشند.
تحصیل در رشته حقوق
رتبههای برتر کنکور سراسری در گرایش علوم انسانی رشته حقوق را به عنوان اولین رشته جهت ادامه تحصیل انتخاب مینمایند. دانشجویان و علاقه مندان به این رشته باید از جسارت، قدرت استدلال و تحلیل، خلاقیت ذهنی و فن بیان خوب و کافی برخوردار باشند.
علم حقوق با جامعه شناسی، روانشنانسی و علوم فلسفی آمیخته بوده و یک حقوقدان مطلع باید از این علوم آگاهی کافی داشته باشد. همچنین یک دانشجوی حقوق برای این که در رشته خود موفق گردد، لازم است که به زبان و ادبیات فارسی و فلسفه و منطق مسلط باشد، چون منطق حقوق در ضمن این که شباهتهای زیادی به منطق ریاضی دارد، یک منطق اقناعی و خطایی میباشد.
بعد از لیسانس حقوق چه کنیم؟
پس از فارغ التحصیلی در مقطع کارشناسی حقوق، انتخابهای مختلفی پیش روی علاقه مندان حقوق میباشد که به تناسب علاقه مندی و استعداد خود، میتوانند به هر یک از این زمینه ها ورود کنند. فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی حقوق میتوانند در آزمونهای حقوقی از قبیل کنکور کارشناسی ارشد حقوق، آزمون وکالت، آزمون قضاوت، آزمون مشاوران حقوقی و آزمون سردفتری اسناد رسمی شرکت کنند که در اکثر این آزمونها داشتن مدرک کارشناسی حقوق شرط الزامیبرای ورود به آزمون است.
کارشناسی ارشد حقوق
پس از کسب مدرک کارشناسی ، میتوانید این رشته تحصیلی را در مقطع کارشناسی ارشد ادامه دهید. ۳۰ گرایش کارشناسی ارشد حقوق عبارتند از:
حقوق خصوصی، حقوق بین الملل، حقوق جزا و جرم شناسی، حقوق عمومی، حقوق بشر، حقوق مالکیت فکری، حقوق محیط زیست، حقوق اقتصادی، حقوق تجارت بین الملل، حقوق و معارف اسلامی، حقوق تجاری اقتصادی بین المللی، حقوق ارتباطات، حقوق سردفتری، حقوق ثبت اسناد و املاک، حقوق حمل و نقل، فقه و حقوق اسلامی، فقه و حقوق خصوصی، حقوق کیفری اطفال و نوجوانان، مدیریت اصلاح و کیفرهای قضایی، فقه و حقوق جزا، مدیریت نظارت و بازرسی، مدیریت دادگستری، حقوق دادرسی اداری، حقوق هنری و ادبی، حقوق خانواده، حقوق شرکتهای تجاری، حقوق هوایی، حقوق پزشکی و فقه و حقوق اقتصادی
بازار کار برای فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد حقوق، به ترتیب گرایشهای ذکر شده در بالا است.
آزمون وکالت محبوبترین انتخاب دانشجویان حقوقی است که بعلت همین محبوبیت بالا، هر ساله متقاضیان فراوانی در این آزمون به قصد دریافت پروانه وکالت شرکت میکنند. آزمون وکالت هر ساله از طریق دو نهاد کانون وکلای دادگستری و مرکز وکلای قوه قضائیه برگزار میشود.
دریافت پروانه وکالت از کانون وکلای دادگستری مزیتهایی نسبت به مرکز وکلای قوه قضائیه دارد که باعث میشود، تمایل افراد به دریافت پروانه وکالت از کانون وکلای دادگستری بیشتر باشد.این مزیتها عبارتند از تفاوت در تعرفه ابطال حق تمبر، امکانات رفاهی از قبیل صندوق بیمه تعاون بازنشستگی، کمیسیونهای رفاهی، علمی، ورزشی و … ،حق رای گیری سمینار،تعداد بیشتر کانون وکلا در سطح کشور و حق الوکاله بیشتر.
برای شرکت در آزمون وکالت داشتن مدرک کارشناسی حقوق الزامیست و اگر شخص دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق اما بدون مدرک کارشناسی حقوق باشد، نمیتواند در آزمون وکالت شرکت کند.
در صورت قبولی در آزمون وکالت، متقاضی باید به مدت دو سال در یک دفتر وکالت به کاراموزی بپردازد.
چنانچه تصمیم به شرکت در آزمون وکالت دارید، بهتر است از بستههای آموزشی در کنار آزمونهای آزمایشی و برنامه ریزی و مشاوره آزمون وکالت بهره ببرید تا با زمانبندی و مطالعه صحیح، رتبه خوبی کسب کنید.
آزمون سردفتری اسناد رسمی
آزمون سردفتری اسناد رسمی یکی از انتخابهای پیش روی دانش آموختگان حقوق بوده که البته بدلیل ظرفیت پایین پذیرش و هر ساله نبودن آزمون، داوطلبان کار بسیار دشواری خواهند داشت تا جایی که بر اساس تعداد متقاضی آزمون سال ۹۷ که ۷۵ هزار نفر بودند و تعداد ظرفیت اعلام شده که ۱۰۰۰ نفر بود، میتوان گفت در تهران تنها ۲ نفر پذیرفته شدند.
آزمون قضاوت
آزمون قضاوت یکی دیگر از انتخابهای پیش روی حقوقیها میباشد که فرایند آن از ۶ مرحله تشکیل میشود.
مرحله یک تا سه که شامل تستی، تشریحی و مصاحبه میباشد، تحت نظر اداره آموزش برگزار شده و چنانچه داوطلب بتواند هر سه مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارد، جهت ادامه فرایند احراز و تشکیل پرونده به اداره گزینش فراخوانده میشود.
از مراحل فوقالذکر، مرحله تست در مراکز استانها و بقیه مراحل آموزش و گزینش در تهران خواهد بود.
مرحله تست از دروس تعیین شده (حقوق مدنی، آیین دادرسی مدنی، حقوق تجارت، حقوق جزای عمومی، حقوق جزای اختصاصی، آیین دادرسی کیفری، اصول استنباط علامه حیدری، متون فقه و حقوق اساسی) بوده و ملاک قبولی در این مرحله رسیدن به ۶۰ درصد از مجموع نمره دروس است که با توجه به حد نصاب تعیین شده، قبولی در این مرحله کار سختی نخواهد بود.
در مرحله تشریحی، متقاضی دروس ذکر شده در بالا به جز دروس اصول استنباط و حقوق اساسی را بصورت تشریحی آزمون میدهد. لازمه قبولی در این مرحله رسیدن به ۵۰ درصد از نمره کل خواهد بود.
پس از مرحله تشریحی، متقاضیانی که در مرحله تستی و تشریحی پذیرفته شده باشند، به ترتیب الفبا برای مرحله سوم یعنی مصاحبه علمی دعوت میشوند. در این مرحله سوالاتی در قالب مصاحبه از مباحث متون فقه، دروس تخصصی و کیفری پرسیده میشود و در نهایت با رسیدن به امتیاز ۶۰ از ۱۰۰، میتوانید از این مرحله عبور کنید.
مرحله چهارم یا گزینش، خود از پنج مرحله تشکیل شده که شامل تشکیل پرونده، مصاحبه روانشناسی تستی، مصاحبه روانشناسی شفاهی، تحقیق محلی و مصاحبه عقیدتی میباشد.
مرحله پنجم یعنی اختبار، آخرین مرحله آزمون قضاوت بوده و در این مرحله دو نفر از قضات عالی رتبه دیوان عالی کشور به همراهی ریاست گزینش قضات از داوطلب سوالاتی را میپرسند.
آخرین گام تبدیل شدن داوطلب به قاضی طی کردن دوره کاراموزی است که بمدت یک سال (برای دانشجویان دکتری شش ماه) بوده و در این مدت داوطلبان دروس علمی و کارگاهی کاربردی را تعلیم دیده و در نهایت بر اساس نمرات کسب شده در امتحانات و اولویت بومی گزینی، بین شهرهای کشور تقسیم میشوند.
طبق آمارهای اعلام شده در آزمون قضاوت سال ۹۸، ۲۳ هزار داوطلب شرکت کرده اند که از این تعداد حدود ۴ هزار نفر برای مراحل بعدی دعوت شده اند.
مقطع دکتری رشته حقوق
در صورت تمایل و علاقه مندی به ادامه تحصیل در رشته حقوق، متقاضی میتواند تا مقطع دکتری در رشته حقوق به تحصیل بپردازد.
گرایشهای اصلی رشته حقوق در مقطع دکترا عبارتند از: حقوق عمومی، حقوق جزا و جرم شناسی ، حقوق بین الملل عمومی، حقوق خصوصی ، حقوق نفت و گاز ،فقه و حقوق جزا