آبرند: مجله اینترنتی تخصصی صنایع و کسب و کار ایران: در هنر ملیله دوزی که به دوخت های روی پارچه اطلاق می شود که از مفتول های نقره، طلایی و آلیاژهای متفاوتی که به شکل فنری در آمده اند استفاده شده است. در حال حاضر هنر ملیله دوزی برای تزیین رومیزی، رو تختی، سجاده و تابلو به کار گرفته می‌شود، می‌توان از طرح‌های معروفی که ملیله دوزی بر روی آن‌ها پیاده می‌شوند به: بُته جقه و گل‌های شاه عباسی اشاره کرد.
ملیله بر خلاف نخ های سرمه قابلیت انعطاف ندارد و براثر کشش زیاد از فرم خود خارج می شود. قدمت اين دوخت با شواهد تاريخ و اشيا به دست آمده از حفاريها به ۲۵۰۰ الي ۳۰۰۰ سال پيش مي رسد .
برای آماده کردن پارچه یک قطعه متقال یا کتان به اندازه مخمل یا ترمه ای که می خواهند بر آن ملیله دوزی کنند، می برند و با قلم موی پهن به تمام نقاط آن به طور یک نواخت محلول غلیظی از سریش و آب مالیده، مخمل یا ترمه را روی آن قرار می دهند و با دست چند مرتبه روی آن می کشند تا صاف شود و به پارچه زیرین متقال یا کتان بچسبد.
مواد اوليه مورد نیاز مليله دوزی
۱- مليله . ۲- پارچه ي مخمل يا ترمه در رنگهاي مختلف . ۳- پارچه ي متقال آستر زير مخمل . ۴- آستر اصلي از نوع چيت و همرنگ مخمل . ۵- پنبه زشته جهت دوختهاي برجسته . ۶- نخ کوک از نوع پنبه . ۷- سريش جهت چسباندن آستر اول . ۸- پايه يا خرک جهت قرار دادن کارگاه بر روي آن . ۹- صندلي . ۱۰- نخ و سوزن . ۱۱- قيچي . ۱۲- مرواريد .
شیوه کار به این گونه است که؛ یک پارچه کتان یا متقال را به اندازه پارچه‌ایی که قرار است ملیله دوزی روی آن انجام شود می‌برند، سپس محلولی از سریش و آب درست می‌کنند و به وسیله قلم‌مو تمام سطح پارچه را به آن آغشته می‌کنند و پارچه اصلی را روی پارچه قرار می‌دهند تا بهم بچسبند.
در این مرحله کار با سوزن ادامه پیدا می‌کند، ملیله ها را با نخ و سوزن به پارچه متصل می‌کنند، تمام نقش را با ملیله پر می‌کنند و در قسمت‌هایی از نقش که قرار است برجسته باشند به اندازه همان نقش (به عنوان مثال می‌تواند یک برگ، گل و … باشد) پنبه روی نقش قرار می‌دهند و آن را با نخ و سوزن روی پارچه می‌دوزند بعد از ایجاد برجستگی روی کار را ملیله می‌دوزند.
پس از آن که پارچه ها خشک شد نقش هایی را که قبلا آماده شده است، روی پارچه مخمل یا ترمه منتقل می کنند یعنی دور کار را ملیله می دوزند و ملیله را کاملا با نخ و سوزن محکم می کنند. سپس به توردوزی می پردازند و داخل نقش را ملیله می دوزند و این کار را ادامه می دهند تا تمام نقش با ملیله پر شود. در قسمت های اصلی و برجسته نقشه، ابتدا مقداری پنبه به اندازه گل یا بوته تکه تکه می کنند و روی قسمت های مورد نظر قرار می دهند و آن را با نخ ساده روی پارچه می دوزند و سپس آن را ملیله دوزی می کنند.
در دوران حکومت ساسانیان برای زینت دادن به لباس های رسمی لشگری و کشوری از ملیله دوزی استفاده می شده است.نمونه بسیار زیبایی از دوخت ملیله، روی مخمل دست باف می باشد که در حال حاضر در موزه آستان قدس رضوی نگه داری می شود. این نوع رودوزی در اکثر نقاط کشور رواج دارد. روش نگه داری آن حفاظت از رطوبت مداوم، حرارت و آتش، اشعه مستقیم و مداوم خورشید، سفیدکننده های شیمیایی و اشیای برنده است و برای شست و شوی آن می توان از آب و صابون و شوینده های معمولی و غیر اسیدی استفاده کرد.
نقوش مورد استفاده در مليله دوزي
گل هاي ترنجي – گل ساعتي – نقوش حيواني – گل بوته – شمسه اي – نقش انساني– محرابي – قنديلي- سروي – بته جقه اي – انواع خطوط تفنن – گل هاي حاشيه اي – اسليمي و ختايي – بازوبندي – بند رومي – گل بادامي – لچکي – اشکال هندسي – انواع ستاره – گل گلداني – شاه عباسي .
موارد استفاده از ملیله دوزی
پرده – سوزني – جای ساعت – جای قلمدان – روسري – کيسه ی پول – کمربند – کلاه و شب کلاه – رويه قوری – رويه کوسن – روميزی _ سفره قند – حنابندان عروس – جهازيه عروس – پرده ی خانه ی خدا –
و همچنین در مورد صنایع دستی بیشتر بخوانید:
- هنر زری بافی رنگها و ساختمان دستگاه آن
- روش ساخت اشیا خاتم کاری شده
- شروع منبت کاری و تهیه ابزار و تجهیزات
- هنر قالی بافی و مراحل بافت آن
