شروع منبت کاری و تهیه ابزار و تجهیزات
ما در این قسمت از مجله اینترنتی تخصصی صنایع و کسب و کار ایران آبرند چگونگی شروع منبت کاری و تهیه ابزار و تجهیزات برای آموزش منبت را توضیح خواهیم داد منبت کاری یکی از رشتههاست که علاقهمندان زیادی را به خود جلب کرده است. مطمئناً کسی که علاقه داشته باشد منبت کاری را بهعنوان یک شغل یا یک سرگرمی آغاز کند، سوالاتی در ذهن خود دارد که به دنبال جواب آن است.. لطفاً با ما در ادامه مطلب همراه باشید.
اگر شما علاقهمند به یادگیری منبت کاری هستید به شما توصیه میکنیم ابتدا چند ساعتی و یا چند روزی در کنار یک استاد منبت کار حضور پیدا کنید و انجام مراحل کار را از نزدیک مشاهده کنید. بودن در کنار یک استادکار و مشاهده انجام مراحل کار از نزدیک و حتی لمس کردن ابزار و چوب بهترین گزینه برای یادگیری منبت کاری است. همچنین شما میتوانید پرسشهای خود را از فردی که سالیان سال در این رشته فعالیت دارد بدون واسطه بپرسید و با زیر و بم منبتکاری آشنا شوید.
تاریخچه منبت کاری
منبت یکی از هنرها و صنایع دستی است. در این هنر نقشها به صورت نقش برجسته روی زمینه کار قرار میگیرند. منبتکاری چوب یکی از شاخههای منبتکاری است ولی منبت کاری بیشتر به صورت کنده کاری روی چوب اجرا میشود.
منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب. این هنر دستی نماد احساس، ادراک ، اندیشه و خلاقیت هنرمندان که با ذوق و سلیقه سرشار، اثر هنری را ابداع می کنند.
برجستگی یک عنصر مهم در منبت کاری است که به خوبی قابل مشاهده است. برجستگی های اشیا در این رشته بر روی چوب نیز برجسته و برآمده از چوب به نظر خواهد رسید.
این هنر اصیل ایرانی از گذشته تا به امروز همواره مورد توجه بوده و در آثار حجمی و تزئینی فراوانی به کار گرفته شده است.
بیشتر بخوانید: هنر قلمزنی و مراحل تولید آن
بیشتر بخوانید: هنر قالی بافی و مراحل بافت آن
منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است
قدیمی ترین نمونه منبت موجود یک تندیس چوبی است که در مصر کشف شده و مربوط به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد است. البته مجسمه چوبی بت شیگیر با ۱۱۰۰۰ سال قدمت را می توان قدیمی ترین اثر کنده کاری روی چوب دانست.
در ایران منبت کاری، قدمتی چند هزار ساله دارد و خاستگاه و نقطه آغازین منبت ایران شهرستان ملایر می باشد و روی دسته شمشیرها ، نیزه ها و سپرهای چوبی ارتشیان مادها و هخامنشیان توسط اهالی ملایر منبت صورت می گرفته و پس از آن به درب و پنجره و مبلمان امروزی تسری یافته است. منبت گل و مرغ ملایر به عنوان یکی از کهن ترین سبکهای منبت ایران است.
شهر ملایر در سال ۱۳۹۱ به عنوان شهر ملی منبت و پایتخت مبل و منبت ایران در لیست شهرهای صنایع دستی کشور ثبت شدهاست و جهانی شدن این هنر در دست بررسی می باشد.
چوب مورد استفاده در منبت کاری:
استاد منبت کار بنا بر رنگ و جنس کاری که می خواهد بسازد از میان چوب های گوناگون چوب مناسب را انتخاب می کند. در این میان تعدادی از چوبها از بقیه کاربری بیشتری در ساخت آثار هنری منبت کاری دارند.
چوب گردو
چوب گلابی
چوب چنارف نارون
چوب راش
چوب تبریزی
و ….
چوبهایی مثل گردو، راش، بلوط، انواع کاج، شمشاد، گلابی، عناب و … در منبت کاری استفاده میشوند.
اگر علاقهمند به منبت کاری، بر روی چوب و سازههای بسیار ریز هستید چوب گلابی، شمشاد و عناب بسیار مناسب این کار هستند. چوب آزاد از نظر ساختار و تراکم بسیار محکم و سخت است
این چوب ها هر کدام رنگ منحصر به فردی دارند که در آفرینش های هنری کمک قابل توجهی به زیبایی نهایی اثر می کنند.
سبک
بنا بر روش های گوناگون ساخت منبت این هنر به سه دسته تقسیم می شود:
حکاکی
برجسته نمایی
پیکر تراشی
ابزار منبت کاری :
از ابزار مورد نیاز منبت کاری می توان: مغار ، گیره، میز منبت، گیره نجاری، سوهان آهنی، سوهان کاغذی و پارچه ای و آبی، لوازم تحریر، کاغذ روغنی یا پوستی یا کالک، چکش پلاستیکی یا چوبی ، تیز کن برقی ، انواع چوب ، چسب چوب ، قلم موئی ، میخکوب ، کمد وسایل ، اره ، لیسه ، دریل ، متر ، سنگ نفت، لاستیک ، زیر کاری ، نفت و … را نام برد. در این میان مغار مهمترین وسیله در این هنر می باشد که ابزاری برای کندن و تراش دادن است. به طور کلی ۴ نوع مغار در منبت استفاده میشود که عبارتند از : مغار تخت ، مغار نیم باز ، مغار گلویی یا گیلویی ، مغار شفره.
بیشتر بخوانید: میناکاری روی سفال چیست – میناکاری سفالی چگونه است
مغار برای منبت کاری :
مغار یا اسکنه یکی از ابزار آلات نجاری است که برای تزئین و منبت کاری بر روی چوب در نجاری و درودگری استفاده می شود. این ابزار از جنس فولاد ساخته می شود و دارای دسته ای چوبی و تیغه ای فولادی است.مغارها تماما یک شکل نبوده بلکه کارایی آن ها نیز متفاوت است.
در گذشته از سنگ نفت برای تیز کردن مغار استفاده میشد اما امروزه بیشتر اساتید از دستگاه سنگ سنباده برای تیز کردن مغار استفاده میکنند.
مغار تخت
یکی از مغار هایی که برای منبت کاری نیاز دارید مغار تخت است این مغار در اندازههای مختلف در بازار موجود هست شما برای شروع میتوانید مغار تخت با شمارههای ۲، ۴، ۸،۱۲،۱۴،۱۶، ۲۵ تهیه کنید.
مغار نیم باز
از مغار نیمباز میتوانید برای دورگیری کار استفاده کنید و به همین خاطر تعداد مغار های نیم باز به نسبت مغار گلویی با توجه به طرحهایی که بر روی چوب اجرا میشود بیشتر است.
مغار گلویی
مغار گلویی شبیه به مغار نیمباز است اما عمق آن به نسبت مغار نیمباز بیشتر است. برای خرید مغار گلویی نیاز به تهیه شمارههای ۶، ۸، ۱۰،۱۲، ۱۶، ۲۵ و ۳۰ دارید.
مغار شفره
مغار شفره هم در دو اندازه بزرگ و کوچک در بازار موجود هست. شما میتوانید هر دو اندازه این مغار را تهیه کنید تا برای خط انداختن بر روی چوب از آنها استفاده کنید.
گیره یا پیچ دستی
گیره یا پیچ دستی ابزاری است که از آن برای نگه داشتن قطعه کار بر روی میز کار استفاده میشود. برای نگه داشتن قطعه کار بر روی میز کار بهتر است از دو گیره استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: هنر با سابقه میناکاری چیست؟