بخش صنایع دستی آبرند: فرش دستبافت کاشان یکی از نفیس‌ترین و ظریف‌ترین قالی‌های دستبافت ایران میباشد که با تجزیه و تحلیل ساختار و نقشهای این فرش می‌توان به ویژگی مربوط به فرش دستباف کاشان را تا شناسایی کرد نخستین فرش‌های دستباف کاشان را مربوط به سده هفدهم میلادی می‌دانند، هرچند برخی کارشناسان معتقدند که طرح بعضی فرش‌ها به سده شانزدهم برمی‌گردد. فروش فرش دستباف کاشان در بازارهای محلی و ملی در حوالی قرن نوزدهم شروع شد. زمانی که تجارت فرش دستباف کاشان رونق گرفت، فرش کاشان مورد توجه قرار گرفت و دیگر می‌توانستید فرش زیبای کاشان را در بسیاری از خانه‌های ایرانی و کلکسیون‌های مجموعه‌داران در گوشه گوشه جهان پیدا کنید نتیجه‌ای که از این متدولوژی به دست آمده، این است که بسیاری از فرش‌های کاشان از نوع فرش محتشم است. فرش‌های کاشان نیز به مانند فرش‌های اصفهان با روشی قدیمی بافته می‌شوند که قدمت آن دست‌کم به عهد صفویه برمی‌گردد.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، کاشان مرکز اولیه پرورش کرم ابریشم در ایران بوده است و بعضی از نفیس‌ترین فرش‌های ابریشم مربوط به عهد صفویه در کاشان بافته شده است. حتی امروزه نیز کاشان پیشتاز بافت فرش ابریشم در ایران است. هرچند اکثر فرش‌های کاشان از اواخر قرن نوزدهم به این سو با پشم بافته می‌شود، اما این پشم کیفیت منحصر به فردی دارد و فرش‌های محتشم بافته شده با این پشم از نظر نرم بودن دست‌کمی از فرش‌های ابریشمین ندارند.
اگرچه فرش‌های کاشان مربوط به اواخر قرن نوزدهم به فرش ساروق شباهت دارند، اما فرش‌های جدیدتر با طرحی به سبک فرش‌های کرمان بافته شده‌اند.این شهر مانند اکثر شهرهای ایران، در دوران صفویه مهد فرش‌بافی بوده و این هنر اصیل، هنر اول مردمان آن زمان بوده است.
قالیبافان کاشانی با رعایت بالاترین استاندارد و تکنیک‌های نوین بافت فرش، همواره به بافت فرش‌های باکیفیت مشغول بوده‌اند. کاشان به دلیل موقعیت جغرافیایی خویش، به توقفگاه محبوب کاروان‌های تجاری در عهد صفویه معروف بوده است و درنتیجه این امر، فرش‌های بافته‌شده در کاشان عموماً به‌عنوان کالای تجاری از مکانی به مکان دیگر، دست‌به‌دست می‌شده است.
تاریخچه فرش دستبافت کاشان
کاشان همواره یکی از اصلی‌ترین شهرهای بافت فرش دستبافت در ایران بوده است. قدمت اولین فرش‌های بافته‌شده در این شهر به سده ۱۷ میلادی برمی‌گردد. هرچند برخی از کارشناسان معتقدند که طرح برخی از این فرش‌ها به سده ۱۶ میلادی نیز می‌رسد.
فروش این دست‌بافته‌های اصیل و زیبا به قرن ۱۹ میلادی بازمی‌گردد. این فرش با داشتن طرح و نقشی متفاوت و دل‌انگیز، توجه بسیاری از کلکسیونرهای قدیمی و جدید را از سرتاسر جهان به خود جلب کرده و همواره یکی از مهم‌ترین صنایع‌دستی ایران به شمار می‌رفته است.
طرح فرش کاشان
در نقشه فرش کاشان غالباً از طرح لچک ترنج استفاده‌شده و طرح‌های سراسری چندان زیادی در فرش کاشان دیده نمی‌شود. رنگ‌بندی فرش کاشان در سنت کلاسیک پخته و غنی بوده و هرچه به عصر جدید نزدیک‌تر می‌شویم، استفاده از رنگ‌های ملایم در این آثار بیشتر می‌شود.
از ویژگی‌های برجسته فرش کاشان نیز همین مسئله است که با شنیدن نام این فرش، به یاد فرش‌های سنتی با طرح لچک ترنج مرکزی روی زمینه‌ای قرمز با حاشیه‌های عاجی و آبی سیر خواهیم افتاد.
برای بافت فرش کاشان از نخ‌های مرغوبی ازجمله چشم‌های سبزوار استفاده می‌شود. پشم سبزوار جزو مرغوب‌ترین پشم‌های حال حاضر در ایران و جهان میباشد که در بافت اصیل‌ترین و اعلاترین فرش‌های ایرانی استفاده می‌شود. تاروپود فرش کاشان عموماً پنبه‌ای است و در فرش‌های باکیفیت بالاتر و خاص‌تر از ابریشم استفاده می‌شود.
فرش‌های بافته‌شده در کاشان عموماً به فرش محتشم شناخته می‌شوند که نظیر آن در ایران و جهان وجود ندارد. این فرش مرغوب دارای نقشهای با طرح یک ترنج اشکی باشکوه یا طرحی سراسر مملو از برگ و شکوفه است. فرش آنتیک محتشم کاشان، مربوط به اواسط سده نوزدهم و حتی قبل‌تر، اثری هنری ارزشمند است که طرفداران زیادی دارد. نفیس‌ترین این فرش‌ها معمولاً زمینه عاجی یا طلایی با نقشه‌های ظریف دارند که پرزهای آن بسیار کوتاه شده تا نقشه فرش هرچه بهتر و بیشتر دیده شود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با گلیم دارستان یا گلیم سوزنی سیرجان
بافت فرش کاشان
فرش کاشان به‌مانند فرش‌های بافته‌شده در اصفهان، با روشی قدیمی بافته می‌شوند و قدمت آن‌ها به عصر صفوی برمی‌گردد. شواهد نشان می‌دهد که کاشان مرکز اولیه پرورش کرم ابریشم در ایران بوده و همین مسئله دلیل پیشتازی این شهر در حرفه فرش دستبافت ابریشم میباشد.
در فرش‌های دستبافت کاشان، بدنه قالی با پشم بافته می‌شود و گاهی برای افزایش جلوه و نمای آن ابریشم نیز با پشم مخلوط می‌شود.. بافت نهایی فرش کاشان منسجم و محکم ولی درعین‌حال نرم و لطیف میباشد.
رنگ‌آمیزی نخ‌های به‌کاررفته در فرش کاشان به‌صورت کاملاً طبیعی بوده که موجب ماندگاری و ثبات آن در طول تاریخ شده است. هرچند امروزه به دلیل پیشرفت صنعت و ساخت ماشین آلات صنعتی و باکیفیت، رنگرزی آن‌ها به‌صورت صنعتی انجام می‌شود.
تعداد گره‌های فرش کاشان ۱۲۰-۸۴۰ گره در هر اینچ است. این فرش با تکنیک گره‌زنی نامتقارن فارسی بافته می‌شود. همان‌طور که واضح است، هرچه تعداد گره در فرش بیشتر باشد، فرش دارای ارزشی فراتر و بالاتر از سایر همنوعان خود خواهد بود.
بهترین فروشگاه‌های فرش دستبافت کاشان، عموماً فرش‌های خود را به‌صورت ۴۲ خانه، ۴۸ خانه،۵۲ خانه و ۷۰ خانه می‌بافند که هرچه تعداد خانه‌ها بالاتر باشد، فرش مرغوب‌تر است.
نحوه استفاده از فرش‌های دستبافت کاشان
کارشناسان فرش معتقدند به دلیل اینکه در فرش‌های دستبافت کاشان از مواد اولیه کاملاً طبیعی استفاده می‌شود، بهتر است که فرش حداقل هر ۶ ماه یک‌بار در معرض هوای آزاد قرار گیرد. در مواقعی که رطوبتی به فرش سرایت کند، باید سریعاً آن را خشک کرده تا این رطوبت باعث پوسیدگی ریشه فرش نگردد.
ریشه فرش دستبافت نباید بیشتر از ۵ تا ۷ سانتی‌متر باشد زیرا موجب مشقت در نگهداری آن خواهد شد. در صورت عدم استفاده از این بافت ارزشمند، می‌توان از قرص نفتالین و تنباکو برای جلوگیری از رشد حشرات در آن استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: میناکاری روی سفال چیست – میناکاری سفالی چگونه است
عوامل مؤثر در قیمت فرش دستبافت
عوامل زیادی در ارزشمندی و قیمت‌گذاری فرش‌های دستبافت کاشان اثر دارند که در مورد هریک از آن‌ها می‌توان ساعت‌ها بحث و تبادل‌نظر کرد. هرچند ارزش این کالای نفیس، اصیل و زیبا، به‌راحتی قابل‌تشخیص نیست اما باید برای خریدوفروش آن در بازار، ارزش ریالی برای آن در نظر گرفت.
- تعداد رج‌های فرش
- نوع چله فرش
- طرح و نقش به‌کاررفته در فرش
- مواد اولیه به‌کاررفته در فرش به‌ویژه نخ
- کیفیت مواد اولیه
- رنگرزی فرش به‌صورت طبیعی
- ابعاد و اندازه
- بافنده فرش
- بی‌نقص بودن فرش
بهترین فروشگاه‌های فرش دستبافت کاشان، اغلب برای فرش‌های خود از نخ ابریشم استفاده کرده که بارنگ‌های طبیعی رنگ‌آمیزی شده‌اند. به همین دلیل کیفیت فرش دستبافت کاشان بسیار بالا بوده و نظر همگان را به خود جلب می‌نماید
بیشتر بخوانید: هنر با سابقه میناکاری چیست؟
