آبرند: رسانه تخصصی صنایع و کسب و کار ایران: اوراق قرضه در کشورهای دیگر یک ابزار بدهی میان مدت و بلند مدت برای تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها بوده و با تعهدات مشخصی همراه است در واقع اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب آنها ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی(بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده پرداخت کند و در زمان سررسید نیز اصل مبلغ را بازپرداخت کند.
اوراق قرضه یا (Bond)
اوراق قرضه (Bond)، یک نوع سرمایه گذاری است که وقتی شما اوراق قرضه خریداری می‌کنید، در واقع به شرکت صادرکننده‌ی این اوراق به شخص حقوقی یا نهادی (شرکتی یا دولتی) پول قرض می‌دهد و طرف مقابل که همان قرض‌گیرنده است، متعهد می‌شود تا وجه یا اعتبار مورد نظر را در بازه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره‌ای ثابت بازپرداخت نماید. در مقابل، شرکت در طول مدت وام، به شما بهره می‌پردازد. مقدار و دوره‌ی پرداخت بهره به شرایط اوراق قرضه بستگی دارد. نرخ بهره معمولا در اوراق قرضه‌ی بلندمدت بالاتر است. پرداخت بهره معمولا به صورت نیم‌ساله صورت می‌گیرد؛ اما پرداخت به صورت سالانه، سه‌ماهه یا حتی ماهانه نیز وجود دارد. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت میکند.
تفاوت سهام و اوراق قرضه
برای شما به عنوان قرض دهنده، اوراق قرضه درست مانند سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. اما تفاوت در این است که سهام، وام نیست. سهام یعنی مالکیت در یک شرکت، بازدهی‌اش هم به میزان سود آن شرکت بستگی دارد. به همین علت، سهام پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است و کاملا منعکس‌کننده‌ی موفقیت یک شرکت است. در طرف دیگر، اوراق قرضه غالبا دارای نرخ بهره‌ی ثابت هستند. بعضی از اوراق قرضه دارای نرخ شناور هستند به این معنا که نرخ بهره‌ی آنها بسته به شرایط بازار تنظیم می‌شود.
اوراق با درآمد ثابت
اوراق قرضه و یا اوراق با درآمد ثابت، به منظور تأمین مالی پروژه‌ها و فعالیت‌های دولتی و شهری مانند شهرداری‌ها و دولت‌های داخلی و خارجی، انتشار می‌یابند. توجه به این نکته مهم است که ناشر اوراق با درآمد ثابت، صرفأ به دلیل تأمین مالی مورد نیاز خود، این اوراق را منتشر نمی‌کند، بلکه ممکن است برای شرکت و یا سازمان دیگری (بانی) اقدام به انتشار این اوراق نماید. بنابراین می‌توان بیان کرد که لزومأ ناشر، بانی نخواهد بود. انتشار اوراق با درآمد ثابت، به جهت تأمین مالی مورد نیاز شرکت‌ها، انتخاب مناسب‌تری نسبت به فروش سهام شرکت است. زیرا دارندگان اوراق با درآمد ثابت بر خلاف سهامداران، صاحبان شرکت محسوب نمی‌شوند و به همین دلیل حق دخالت در امور شرکت را نخواهند داشت.
در واقع می‌توان بیان کرد که دارندگان این اوراق، طلبکاران شرکت به حساب می‌آیند و اما زمانی که شما خرید اوراق با درآمد ثابت را به عنوان راهی برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید، به شرکت صادرکننده اوراق، پول قرض می‌دهید. و در مقابل شرکت متعهد می‌شود تا در طول مدت وام، به شما بهره بپردازد. و البته مقدار و دوره پرداخت بهره به شرایط اوراق منتشره بستگی خواهد داشت. هر چه این اوراق بلندمدت‌تر باشد، بهره دریافتی بالاتر خواهد بود. پرداخت بهره اوراق با درآمد ثابت، به صورت ماهانه، سه ماهه، نیم‌ساله و سالانه است. و زمانی که این اوراق به موعد سررسید خود برسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت میکند.
خرید اوراق با درآمد ثابت
خرید اوراق با درآمد ثابت مانند خرید سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. با این تفاوت که با خرید سهام، شما مالکیت بخشی از شرکت را به خود اختصاص می‌دهید و بازدهی سرمایه‌گذاری شما به میزان سودی که شرکت کسب میکند، بستگی دارد و دقیقأ به همین دلیل است که خرید سهام، پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است. اما Bond، به طور معمول نرخ بهره ثابت دارند و به همین دلیل، ریسک کم‌تری را به خود اختصاص می‌دهند. نکته دیگری که در رابطه با اوراق با درآمد ثابت باید بدانید این است که، این اوراق قابل مبادله هستند و اگر شخصی اوراق با درآمد ثابت خود را کم‌تر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، گفته می‌شود فروش با تنزیل صورت گرفته است و اگر بالاتر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، بیان می‌شود که اوراق با صرف به فروش رفته است.
بیشتر بخوانید: تعریف شرکتهای تجاری و بازرگانی
انواع اوراق قرضه با درآمد ثابت:
۱- اوراق قرضه دولتی:
دولت‌ها با هدف تأمین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورت‌حساب‌ها اوراق با درآمد ثابت صادر می‌کنند. این نوع از اوراق در کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر در کشورهای در حال توسعه، ریسک بالاتری دارند.
۲- اوراق قرضه شهرداری:
این اوراق با هدف تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه پروژه‌ها، توسط شهرها، کشورها و مناطق مختلف صادر می‌شوند. شهرداری‌ها معمولأ زمانی به صدور اوراق با درآمد ثابت اقدام می‌کنند که به پولی بیشتر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. و به جهت اجرای پروژه‌هایی مانند ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و… این اوراق را منتشر می‌کنند و از مردم وام می‌گیرند.
۳- اوراق قرضه شرکتی:
این دسته از اوراق، به جهت توسعه کسب و کار و تأمین هزینه‌های مربوط به آن صادر می‌شود. اما ریسک بیشتر و البته سود و تنوع بیشتری به نسبت اوراق دولتی دارند.
تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت
اوراق مشارکت، تفاوت زیادی با اوراق درآمد ثابت ندارد. در واقع اوراق مشارکت، نوعی اوراق بدهی است که در ایران توسط دولت، شهرداری‌ها، شرکتهای دولتی و خصوصی و برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی منتشر می‌شود. این در حالی است که در Bond هیچ محدودیتی خاصی برای صادرکننده و تأمین مالی اهداف مورد نظر او، وجود ندارد
در اینجا به برخی از اصطلاحاتی که پیش از انتخاب اوراق قرضه باید با آن آشنا باشید، اشاره می‌کنیم:
اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده (Secured Bonds):
اوراق قرضه‌ای را که توسط یک وثیقه تضمین می‌شوند، اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده می‌نامند. این یعنی شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق قرضه، پول یا دارایی کافی برای پوشش ارزش اوراق صادرشده را دارد. اگر شرکت صادرکننده ورشکست شود، پول یا دارایی‌های شرکت به افراد خریدار اوراق داده می‌شود.
اوراق قرضه‌ی تضمین‌نشده (Unsecured Bonds):
این اوراق توسط وثیقه تضمین نمی‌شوند. تنها تضمین این اوراق، اعتبار شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق است. اوراق قرضه‌ی دولتی تضمین‌نشده‌اند؛ زیرا خودشان دارای اعتبار کافی هستند.
موعد سررسید (Maturity):
اوراق قرضه دارای طول عمر هستند. بسته به نوع اوراق قرضه، این طول عمر می‌تواند از ۱ ماه تا ۵۰ سال طول بکشد.
فراخوانی (Callability):
این اصطلاح به این معناست که شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق هر زمانی که بخواهد اوراق قرضه را فراخوانی میکند. به عبارت دیگر، شرکت پیش از موعد سررسید اقدام به بازخرید اوراق قرضه میکند. یک شرکت ممکن است زمانی به این اقدام دست بزند که نرخ بهره در حال نزول باشد که در این شرایط اوراق قرضه‌ی جدیدی صادر میکند تا بتواند پول بیشتری حفظ کند. این کار همیشه هم برای خریدار بد نیست؛ زیرا بهره‌ی بیشتری به اصل پول اوراق قرضه اضافه می‌شود.
امکان فروش (Put Provision):
همانند فراخوانی که فروشنده پیش از موعد سررسید می‌تواند اقدام به بازخرید اوراق قرضه کند، برخی از اوراق دارای شرایطی هستند که به خریدار امکان می‌دهند اوراق قرضه را پیش از موعد سررسید با همان ارزش اصلی اوراق، به فروشنده بفروشد. این کار را در هر زمان نمی‌توان انجام داد، با این حال فروشنده باید از پیش برای آن زمان‌بندی کند. گاهی اوقات کسانی که مالک اوراق هستند، هنگامی که نرخ بهره رو به افزایش است آن را به فروش می‌رسانند تا بتوانند پول خود را در جایی که می‌توانند درآمد بیشتری کسب کنند، سرمایه‌گذاری نمایند.
اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل (Convertible Bonds):
گاهی اوقات اوراق قرضه را می‌توان به سهام شرکت صادرکننده تبدیل کرد. هنگامی که اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل صادر می‌شود، دقیقا زمان و قیمتی که می‌توان آن را به سهام تبدیل کرد، مشخص می‌شود. این نوع از اوراق قرضه معمولا در ابتدا نرخ بهره پایینی را عرضه می‌کنند اما سهام عادی بالقوه بیشتری را به دست می‌دهند.
بیشتر بخوانید: انواع سهام کدامند؟ تفاوتهای سهام با نام و بی نام
بیشتر بخوانید: مزایا، معایب و قوانین شرکتهای سهامی
