حسابداری صنعتی چیست؟ وظایف و توضیحات حسابداری صنعتی

یکی از شاخه‌های علم حسابداری، حسابداری صنعتی است. حسابداری صنعتی در واقع وظیفه محاسبه بهای تمام شده محصولات را بر عهده دارد.

حسابداری صنعتی چیست؟

یکی از شاخه‌های علم حسابداری، حسابداری صنعتی است. حسابداری صنعتی در واقع وظیفه محاسبه بهای تمام شده محصولات را بر عهده دارد. از کاربرد‌های مهمی که حسابداری صنعتی دارد، می‌توان به ارزیابی در جهت ساخت کالاها به منظور کاهش هزینه‌ها و کنترل موجودی و تصمیم گیری دقیق در نحوه قیمت گذاری کالاها اشاره کرد. در واقع پیش بینی و برآورد هزینه‌های تولید از جمله اقدامات حیاتی در عرصه تولید و پیشرفت شرکت‌های تولیدی است. آن‌ها می بایست در مورد کنترل هزینه‌ها از بهای مواد اولیه خود آمار دقیقی را داشته باشند تا بتوانند تسلط بیشتری در تعیین قیمت منطقی و معقولانه کالا‌ها پیدا کرده و همچنین با ارزیابی بهای تمام شده مواد اولیه در راستای تولید، تصمیم‌های معقولانه و دقیق تری بگیرد.

حسابداری صنعتی یکی از دشوارترین و در عین حال جذابترین انواع حسابداری است .
حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده رشته ای از حسابداری مدیریت است که مربوط میشود به تنظیم بودجه و تعیین هزینه های استاندارد و هزینه های واقعی عملیات و هزینه مراحل تولید و دوایر یا محصولات و تجزیه انحرافات و تعیین سودآوری یا مصرف وجوه اجتماعی .

برای رسیدن به این هدفها ، حسابها طبقه بندی ، ثبت ، تجزیه و تحلیل و تفسیر می شوند تا ارتباط هر هزینه با مراحل تولید و توزیع کالا و خدمات مشخص شود .

حسابداری صنعتی همان طور که از اسم آن هم مشخص است در ارتباط با صنعت و موسسات تولیدی کاربرد دارد . به همین دلیل این نوع از حسابداری بسیار مورد توجه مدیریت است .

در موسسات تولیدی یا کارخانه ها به علت نوع فعالیت و همچنین شکل فروش محصولات ، نیاز مدیریت به اطلاعات بهای تمام شده تولیدات ، بسیار دقیق و حساس است .زیرا در این نوع از موسسات به این دلیل که محصول نهایی از ترکیب مواد و هزینه های تبدیل که همان دستمزد نیروی کار مستقیم و هزینه های سربار است تولید می شود به همین علت باید توجه خاصی به اقلام تشکیل دهنده بهای تمام شده داشته باشیم .

به همین علت مدیریت در تلاش است تا با استفاده از روشهای مختلف و حسابهای کنترلی در هر زمان که نیاز باشد در کمترین فرصت اطلاعات مربوط به بهای تمام شده محصولات را در اختیار بگیرد . مسلما این مسئله از وظایف اصلی حسابداران است . حسابداران با استفاده از روشهای مختلف به این کار اقدام می کنند . حسابداری صنعتی

روشهای حسابداری صنعتی که به شش دسته تقسیم می شوند عبارتند از :
۱) هزینه یابی جذبی
۲) هزینه یابی مستقیم
۳) هزینه یابی برآوردی یا تخمینی
۴) هزینه یابی سفارش کار
۵) هزینه یابی مراحل تولید یا مرحله ای
۶) هزینه یابی استاندارد

هر یک از این روشها خود دارای توضیحات کاملی است که من در اینجا به توضیح مختصری از هر کدام این روشها اکتفا میکنم .

▪ هزینه یابی جذبی یا کامل :
شیوه ای از هزینه یابی که در آن جمع هزینه های مستقیم ( به تحقیق ) و هزینه های ثابت ( به تقریب ) در بهای تمام شده کالای ساخته منظور می شود . بر عکس در هزینه یابی مستقیم ، فقط هزینه های متغیر ( از جمله سربار متغیر ) جزء بهای تمام شده محسوب می گردد و هزینه های سربار ثابت ( به عنوان هزینه های دوره ) جداگانه در حساب سود و زیان همان دوره ای که هزینه به عمل آمده است منظور می شود .

▪ هزینه یابی مستقیم یا نهایی : این اصطلاح آمریکایی و مترادف آن در انگلستان Marginal Costing معمول و به معنی این است که جمع هزینه های متغیر محصول را مهمترین مقیاس هزینه تولید آن محصول محسوب کنند . به این استدلال که هزینه های متغیر با میزان تولید و افزایش و کاهش آن ، بالا و پائین می رود .

▪ هزینه یابی برآوردی یا تخمینی :
الف) هزینه ای که برای یک قرارداد یا تصمیم خاص پیش بینی شده است .
ب) مخارجی که پس از فروش ایجاد می شود .

توضیحات بیشتر در مورد تعریف حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی یکی از دشوارترین و در عین حال جذاب‌ترین انواع حسابداری است. حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده رشته ای از حسابداری مدیریت است که به تنظیم بودجه و تعیین هزینه‌های استاندارد، هزینه‌های واقعی عملیات، هزینه مراحل تولید، دوایر یا محصولات، تجزیه انحرافات و تعیین سودآوری یا مصرف وجوه اجتماعی مربوط می‌شود. برای رسیدن به این هدف‌ها، حساب‌ها طبقه بندی، ثبت، تجزیه، تحلیل و تفسیر می شوند تا ارتباط هر هزینه با مراحل تولید و توزیع کالا و خدمات مشخص شود. حسابداری صنعتی همان طور که از اسم آن هم مشخص است در ارتباط با صنعت و مؤسسات تولیدی کاربرد دارد. به همین دلیل این نوع از حسابداری بسیار مورد توجه مدیریت است.

وظایف حسابداری صنعتی چیست؟

به طور کلی خلاصه از مهمترین وظایف حسابداری صنعتی شامل موارد زیر است. به این معنی که تیم های حسابداری صنعتی موظف به انجام این امور هستند.

همکاری در برنامه ریزی و اجرای برنامه ها و بودجه های سازمان
جمع آوری، طبقه بندی و گزارش دهی از اطلاعاتی که به تصمیم گیری های مدیریتی در رابطه با راه حل ها یاری کننده است
برنامه ریزی و اجرای قوانین و ساختارهایی که علاوه بر بهبود وضعیت کنترل باعث کاهش هزینه ها نیز بشود
تعیین ارزش موجودی های بخش های مختلف با هدف هزینه یابی و تعیین قیمت و همچنین کنترل میزان موجودی
تعیین هزینه های انجام شده و به نسبت آن میزان سود به دست آمده

طبقه بندی هزینه‌ ها با توجه به حجم تولید

از آنجا که شرایط اقتصادی در بازار همیشه یکسان نیست بنابراین مدیران واحد‌های تولیدی همواره در تلاش‌اند که در ابتدای سال مالی جدید و یا بازه زمان‌های تعیین شده با در نظر گرفتن شرایط بازار، می بایست با توجه به حجم تولید شده و مصرف آن کالا در خصوص هزینه‌های تولید خود تغییرات لازمه را به عمل آورند. برای مثال برخی آنان در یک بازه زمانی ثابت هستند مانند اجاره کارگاه و… هزینه‌ها را به صورت ذیل دسته بندی باید کرد:
۱ – هزینه‌های ثابت

هزینه‌هایی که همواره در حسابداری تولیدی لحاظ می‌گردند، هزینه‌های ثابت هزینه‌هایی هستند مانند هزینه اجاره کارگاه تولیدی و… که به حجم تولید شده ارتباط مستقیم ندارند، گفته می‌شود. از جمله هزینه‌های ثابت می‌توان، به حقوق کارکنان نیز اشاره کرد که این‌گونه هزینه‌ها به ‌صورت ثابت در نظر گرفته می‌شوند.
۲ – هزینه‌های متغیر

هزینه‌های متغیر از جمله هزینه‌هایی هستند که به صورت مستقیم با تولید محصولات در ارتباط هستند و در صورت افزایش تولید محصول هزینه‌ها افزایش و با کاهش تولید محصول کاهش یافته است؛ مانند مواد اولیه که در تولید به مصرف می‌رسند، بنابراین این گونه هزینه‌ها همواره متغیر و وابسته به مقدار تولید محصول هستند. در ضمن باید توجه داشته باشید هزینه‌های ثابت خود به ۳ دسته تقسیم می‌شوند.

هزینه‌های ثابت ظرفیت کارخانه
هزینه‌های ثابت بهره برداری
هزینه‌های ثابت برنامه ای

۳ – هزینه‌های نیمه متغیر

این دسته از هزینه‌ها هم می‌توانند ثابت باشند و هم متغیر و وابسته به مقدار تولید؛ برای مثال بسیاری از کارکنان بخش تولیدی علاوه بر دستمزد ثابت خود، به میزان فروش کالاهای تولیدی نیز دستمزد دریافت می‌نمایند که این نوع هزینه هم به‌صورت ثابت و هم متغیر است. به‌عنوان مثال می‌توان به برق مصرفی کارخانه اشاره کرد. برقی که جهت روشنایی سالن کارخانه به کار می رود تقریباً ثابت است؛ چه تولید کم و چه زیاد باشد ولیکن برق مصرفی ماشین آلات با تغییر در حجم و میزان تولید تغییر خواهد کرد؛ بنابراین هزینه برق مصرفی کارخانه می تواند نیمه متغیر باشد.

جمع بندی درباره حسابداری صنعتی

در این مقاله ما سعی کردیم بخشی از اهمیت حسابداری صنعتی در بقاء یک سازمان و همچنین در تولید و تصمیم گیری‌های مدیران سازمان را بازگو نماییم. محاسبه بهای تمام شده کالا‌ها در سازمان امکان تصمیم گیری و برنامه ریزی دقیقی را در روند تولید سازمان‌ها و واحد‌های تولیدی در اختیار مدیران قرار می‌دهد. بهای تمام شده کالا می‌تواند نه تنها به صورت مستقیم بر روی کالا تولید شده تأثیر بگذارد بلکه به‌صورت غیر مستقیم نیز از تأثیرات بالایی برخوردار است. همچنین هزینه‌ها را با توجه به ارتباط آنان با تولید و حجم تولید نیز باید مورد بررسی قرار داد.

بنابراین مدیران سازمان‌ها با در نظر گرفتن گزارشاتی که حسابداران در اختیارشان قرار می دهند نقاط قوت و نقص سازمان خود را بررسی و نسبت به ارتقا سطح کیفی، حجم تولید و همچنین تصمیماتی که منجر به تغییر سود و زیان سازمان و حجم کار واحد‌های تولیدی خود اقدام می نمایند.